Latince ‘Dönmek’ fiilinden gelen vertigo çoğunlukla iç kulak problemlerinden kaynaklanır.

Taşıt  Tutması Nedir?

Bazı insanlar gemi, uçak veya arabaya bindiklerinde mide bulantısı hissettikleri taşıt tutması herhangi bir tıbbi bozukluk anlamına gelmez sadece ufak bir rahatsızlıktır. Ancak bazı kişiler bu durumu yoğun yaşadıkları için yaşamları kısıtlanabilir.

Denge sistemi: Baş dönmesi (Dizzines, vertigo) ve taşıt tutması denge sistemi ile ilgilidir. İç kulakta bulunan denge sistemi kişinin beynine vücudun nerede olduğunu, hangi yönde hareket ettiği ve dönüp dönmediğini bildirir.

Denge duygunuz sinir sisteminin aşağıda belirtilen bölümleri arasındaki kompleks ilişkilerle sağlanır:

İç kulak hareketin yönünü yani dönüp dönmediğini, ileri veya geri, bir yandan diğer yana ve yukarı veya aşağıya doğru olduğunu belirler.

Gözler vücudun yerini (baş aşağı vs.) ve hareketin yönünü belirler.

Eklemlerde ve omurgada bulunan basınç reseptörleri vücudun hangi parçasının  aşağıda olduğunu ve neresinin yere değdiğini belirler.

Kaslardaki ve eklemlerdeki algılama reseptörleri vücudun hangi parçasının hareket ettiğini belirler.

Merkezi sinir sistemi (beyin ve omurilik) daha önceki dört sistemden gelen uyarıları işler ve sonuçta koordinasyonu sağlanmış bir algılama ortaya çıkar.

Eklemlerde ve omurgada bulunan basınç reseptörleri vücudun hangi parçasının  aşağıda olduğunu ve neresinin yere değdiğini belirler.

Kaslardaki ve eklemlerdeki algılama reseptörleri vücudun hangi parçasının hareket ettiğini belirler.

Merkezi sinir sistemi (beyin ve omurilik) daha önceki dört sistemden gelen uyarıları işler ve sonuçta koordinasyonu sağlanmış bir algılama ortaya çıkar.

Taşıt tutması ile baş dönmesi, merkezi sinir sistemine diğer dört sistemden birbirine zıt mesajlar geldiğinde ortaya çıkar.

Neler baş dönmesine neden olur?

Dolaşım, yaralanma, enfeksiyon, alerji, bazı nörolojik hastalıklar baş dönmesine neden olur.

Dolaşım: Baş dönmesinin en sık nedenleri arasında yer alan dolaşım bozukluğu sebebiyle beyniniz yeterince kan almazsa başınız dönmeye başlar. Bu durumun en çok görülme nedenlerinden birisini arteriosklerozdur (damar sertliği).  Genellikle şeker, yüksek tansiyon, kan yağlarının yüksek olduğu durumlarda kalp fonksiyonları yetersiz olanlarda ve kansızlık şikayeti olanlarda rastlanır. Bazı ilaçlar, nikotin ve kafein gibi maddelerde beyne giden kan akımını azalttığı için baş dönmesine neden olur. Kan dolaşımı değişikliklerine son derece hassas olan iç kulak yeterince kan alamazsa daha özel bir baş dönmesi durumu olan vertigo ortaya çıkar. Kaynak/ Akdeniz Üniversitesi Hastanesi

Yaralanma: Kafatasında meydana gelen, iç kulağı da zedeleyen bir kırık sonrasında aşırı, kısıtlayıcı bir vertigoyla birlikte bulantı ve işitme kaybı gelişir. Baş dönmesi birkaç hafta sürer.

Enfeksiyon: Virüsler sinir bağlantılarını etkileyebilir. Bu vertigoya neden olurken işitme genellikle etkilenmez. Bakteriler sonucunda oluşan enfeksiyonlarda hem denge hem de işitme fonksiyonları bozulur.

Allerji: Bazı kişiler allerjik oldukları besinlerle veya havadaki parçacıklarla karşılaştıklarında baş dönmesi veya vertigo yaşayabilir.

Nörolojik hastalıklar: Multipl skleroz, sifiliz, tümör gibi sinir sistemini etkileyen hastalıklar dengenin bozulmasına neden olur.

Baş dönmesinin etkisini hafifletmek için yapabilecekleriniz

Aniden ayağa kalkmak veya başınızı bir taraftan diğer tarafa çevirmek gibi ani pozisyon değişikliklerinden kaçının.

Hızlı baş hareketlerinden kaçının.

Tuz, nikotin ve kafein gibi dolaşımı ürünlerin kullanımını azaltın.

Sinirlilik hali, stres ve alerjiniz olan maddelerden uzak durun.

Başınız döndüğü zaman dikkatli olun. Kesici aletler, araç kullanmak, yüksekte bulunmak gibi durumlardan kaçının.

Kaynak: Akdeniz Üniversitesi